Demokracja: diagnoza i pomysły na naprawę / Spotkanie piąte

Poniedziałek 15 listopada, godz. 19:00-20:00
online

Wawrykiewicz: Czy atak na sądy doprowadzi do wyjścia Polski z UE?

Organizatorzy: Staromiejski Dom Kultury
Patronat medialny: Archiwum Osiatyńskiego, OKO.press

Od 2015 roku w Polsce systematycznie demontowane są kolejne bezpieczniki demokracji. Według raportu V Democracy Institute, Polska jest najszybciej odchodzącym od demokracji państwem na świecie. Jednym z głównych tego powodów jest postępujący, bezprecedensowy w Unii Europejskiej - gorszy nawet niż na Węgrzech Orbana - proces przejmowania kontroli nad kluczowymi instytucjamii, w tym Trybunałem Konstytucyjnym, sądownictwiem i prokuraturą. Aparat państwa poprzez działalność rzeczników dyscyplinarnych, prokuratury i mediów publicznych atakuje sędziów, prokuratorów i innych obywateli, którzy odważnie mówią, jakie niesie to zagrożenia.

Atak na praworządność w Polsce to atak na podstawowe wartości chronione w polskiej Konstytucji, prawie unijnym i międzynarodowym. Od samego początku odbywał się z jaskrawym naruszeniem przepisów prawa krajowego i europejskiego, o czym alarmowali prawnicy. Zauważyły to też instytucje Unii Europejskiej i Rady Europy.

W grudniu 20217 roku Komisja Europejska po raz pierwszy w historii Unii uruchomiła przeciwko polskiemu rządowi procedurę politycznego „dialogu”. W 2018 roku zaczęła zaskarżać do Trybunału Sprawiedliwości UE przepisy ustaw przyjmowanych przez większość rządzącą w Polsce. Do tej pory TSUE wydał trzy wyroki w sprawach ze skarg Komisji - we wszystkich przyznając rację KE i pośrednio polskim sędziom.

Do tego TSUE na kanwie spraw z innych krajów - Portugalii, Malty, Rumunii - rozwijał swoje orzecznictwo dotyczące standardów niezawisłości sądownictwa w państwach Unii. Ten kierunek nie spodobał się polskiemu rządowi.

W marcu 2021 roku premier Mateusz Morawieckiego wniósł do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie de facto tego, czy orzeczenia TSUE są zgodne z konstytucją. 7 października TK, w składzie, w którym zasiadają nieuprawnione do tergo osoby, wydał antyunijny w charakterze „wyrok”, który odrzuca niewygodne dla polskiego rządu orzeczenia TSUE. W stolicach państw członkowskich i w instytucjach UE odebrano to jako rzucenie rękawicy, czy też podważenie Unii jako wspólnoty prawnej w jej obecnym kształcie.

Po Europie krąży dziś jak widmo pytanie: czy to wkroczono na drogę do PolExitu, czyli wyjścia Polski z UE? Polski rząd uspokaja, że to tylko strachy na lachy, narracja narzucona przez „totalną opozycję”.

Gdzie w tym wszystkim prawnie i politycznie jesteśmy i co może stać się dalej? Zwłaszcza, że rząd zapowiedział dalsze zmiany w sądach.

Będziemy o tym dyskutować z Michałem Wawrykiewiczem, warszawskim adwokatem, współzałożycielem Komitetu Obrony Sprawiedliwości KOS i inicjatywy Wolne Sądy, ostatnio odznaczonej nagrodą obywatelską Parlamentu Europejskiego za działania na rzecz zachowania w państwach Unii podstawowych wartości, takich jak demokracja, praworządność, prawa człowieka. Wawrykiewicz reprezentował polskich sędziów w licznych postępowaniach przed polskimi sądami oraz Trybunałem Sprawiedliwości UE.

Spotkanie poprowadzi Anna Wójcik, badaczka w Polskiej Akademii Nauk, pisząca w OKO.press o prawie i polityce.

Spotkanie będzie transmitowane na żywo na Facebooku Staromiejskiego Domu Kultury i OKO.press.