grunty / zruszenie
Sylwia Walczowska, Iga Maria Weyna
28.11.2025 - 31.1.2026
otwarcie wystawy: 28.11 (piątek), g. 18:00
performance Igi Marii Weyny, g.19:00
wydarzenia towarzyszące:
11.12.25 - oprowadzanie kuratorskie
10.01.26 - performance muzyczny Gosi Zagajewskiej
22.01.26 - oprowadzanie z PJM
Grunt jest warunkiem bycia w świecie - tym co nas utrzymuje, pozwala zachować równowagę, zakorzenienie i orientację w świecie. W sensie kapitalistycznym słowo „grunt” zamyka ziemię w logice własności - sprowadza ją do powierzchni, którą można zmierzyć, ogrodzić, kupić i sprzedać; do zasobu produkcyjnego, gromadzonego i dziedziczonego w patriarchalnym systemie władania ziemią. Botaniczka i naukowczyni, Robin Wall Kimmerer, twierdzi, że „język, którym opisujemy naturę, kształtuje sposób, w jaki wobec niej działamy”*, proponuje więc powrót do języka wzajemności i troski, który pozwala odrzucić pozycję właściciela i wejść w rolę krewnej, gościni, opiekunki. Praktyki artystek podążają za tym rozumieniem: zwracają się ku ziemi jak ku partnerce w relacji, współtworzącej życie, pamięć i dziedzictwo.
W malarstwie Sylwii Walczowskiej wilgotna gleba jest przestrzenią spotkań i negocjacji międzygatunkowych, niosącą zarazem pamięć katastrof, wyjałowienia i kryzysu klimatycznego. Zmiana perspektywy, którą artystka posługuje się w obrazach, polega na zejściu ku temu, co na ogół niewidoczne. Z tej bliskości wyrasta nowy sposób postrzegania - nie z góry, ale od wewnątrz; nie z pozycji obserwatora, lecz współuczestniczki. Przesunięcie perspektywy z antropocentrycznej na relacyjną jest jednym z fundamentów głębokiej ekologii** - wyjściem poza kategorię dominacji i własności, ku świadomości współzależności i współbycia z tym, co pozaludzkie.
Projekt Igi Marii Weyny Wheatness Me / Pszenicowywanie - obejmujący działania performatywne, fotografie i teksty - bada relacje między pochodzeniem, rodzinnymi rytuałami, kobiecym ciałem i ziarnem, które staje się symbolicznym medium dziedziczenia i przemiany. Cykl performansów, składający się z etapów przekwitania, wegetacji i ponownego wzrostu, kulminuje w intymnym performansie, podczas którego rodzice artystki „pogrzebują” ją na rodzinnym polu. Przywrócenie wymiaru ziemi, jako przestrzeni do której wracamy, by móc się odrodzić nadaje jej status podmiotu kulturowego i duchowego.
Artystki odzyskują więź z ziemią, krajobrazem dzieciństwa i miejscem pochodzenia. W czasach kryzysu ekologicznego i zmian krajobrazu wsi wracają do języka relacji i odpowiedzialności, w którym gleba nie jest kapitałem, lecz przestrzenią życia, pamięci i wspólnoty.
///
zruszyć, zruszać - „spulchnić ziemię uprawną”, Słownik języka polskiego PWN
* Robin Wall Kimmerer, Pieśń Ziemi. Rdzenna mądrość, wiedza naukowa i lekcje płynące z natury, tłum. Barbara Stanosz, Poznań 2023.
** głęboka ekologia to termin autorstwa Arne Naessa, powstał jako nurt filozoficzny w latach 70. XX w., a później jako ruch społeczny, który zakłada, że człowiek jest częścią natury, a nie odrębną jednostką, i opiera się na założeniu, że wszystkie formy życia mają wartość samą w sobie. [por. A.Naess, The Shallow and the Deep, Long‐Range Ecology Movement. A Summary, “Inquiry” 16,1973]
opieka kuratorska: Kinga Cieplinska
koordynacja: Zuzanna Andruszko, Kinga Cieplińska
aranżacja i montaż: Jakub Antosz
grafika: Punkt Widzenia
organizatorzy: Galeria Promocyjna, Staromiejski Dom Kultury
Galeria otwarta:
wt - pt: 15 - 20
sob: 12 - 18
///
grunty / zruszenie
Sylwia Walczowska, Iga Maria Weyna
28.11.2025 – 31.1.2026
exhibition opening: 28.11 (Friday), 6:00 PM
performance by Iga Maria Weyna: 7:00 PM
accompanying events:
11.12.25 – curatorial tour
10.01.26 – musical performance by Gosia Zagajewska
22.01.26 – guided tour in Polish Sign Language (PJM)
Ground is a condition of being in the world – that which holds us up, allows us to maintain balance, rootedness, and orientation. In the capitalist sense, the word “ground” confines the earth within the logic of ownership – reducing it to a surface that can be measured, fenced off, bought, and sold; to a productive resource accumulated and inherited within the patriarchal system of landholding. Botanist and scholar Robin Wall Kimmerer argues that “the language we use to describe the natural world shapes the way we act toward it”*, and therefore proposes a return to a language of reciprocity and care – one that allows us to abandon the position of owner and adopt the role of relative, guest, caretaker. The artists’ practices follow this understanding: they turn toward the earth as toward a partner in relationship, co-creating life, memory, and heritage.
In Sylwia Walczowska’s painting, the moist soil is a space of interspecies encounters and negotiations, carrying at the same time the memory of disasters, depletion, and climate crisis. The shift in perspective that the artist employs consists of descending toward what is usually invisible. From this closeness, a new mode of perception emerges – not from above but from within; not from the position of an observer but of a co-participant. Moving from an anthropocentric to a relational perspective is one of the foundations of deep ecology** – a departure from categories of domination and ownership toward an awareness of interdependence and co-being with the more-than-human.
Iga Maria Weyna’s project Wheatness Me / Pszenicowywanie – encompassing performative actions, photographs, and texts – explores the relations between origin, family rituals, the female body, and the grain that becomes a symbolic medium of inheritance and transformation. The performance cycle, composed of stages of withering, vegetation, and renewed growth, culminates in an intimate performance during which the artist’s parents “bury” her in the family field. Restoring to the land the dimension of a space we return to in order to be reborn grants it the status of a cultural and spiritual subject.
The artists reclaim their bond with the earth, the landscape of childhood, and their place of origin. In a time of ecological crisis and the transforming countryside, they return to a language of relation and responsibility, in which soil is not capital but a space of life, memory, and community.
///
zruszyć, zruszać – “to loosen cultivated soil,” Polish Language Dictionary, PWN
Robin Wall Kimmerer, Braiding Sweetgrass: Indigenous Wisdom, Scientific Knowledge and the Teachings of Plants, Polish edition trans. Barbara Stanosz, Poznań 2023.
** Deep ecology is a term coined by Arne Naess; it emerged as a philosophical current in the 1970s and later as a social movement. It holds that humans are part of nature rather than separate individuals and is based on the premise that all forms of life have intrinsic value. [cf. A. Naess, The Shallow and the Deep, Long-Range Ecology Movement. A Summary, “Inquiry” 16, 1973]
curator: Kinga Cieplińska
coordination: Zuzanna Andruszko, Kinga Cieplińska
arrangement and assembly: Jakub Antosz
graphics: Punkt Widzenia
organisers: Galeria Promocyjna, Staromiejski Dom Kultury
Gallery opening hours:
Tue - Fri: 3 p.m. - 8 p.m.
Sat: 12 p.m. - 6 p.m.
