HISTORIA BUDYNKU KAMIENICA BORNBACHOWSKA (WINKLEROWSKA)

Narożna ul. Celnej. 1449 wzmiankowany Dom drewniany, który Mikołaj Bornbach, złotnik, sprzedał swemu synowi Jerzemu; w posiadaniu tej rodziny prawie do połowy XVII w. Kamienica wzniesiona około 1451, wzmiankowana 1462, zapewne jednotraktowa (obecnie dwa przednie trakty). W XVI wieku parokrotnie przebudowywana, zapewne najpierw dodano tylny trakt, następnie podzielono i sklepiono piwnice frontowe oraz powiększono zabudowania tylne. Spalona w 1607, odbudowana przez Jerzego Bornbacha w 1626 jako czterokondygnacjowa, trzytraktowa z wąską sienią po środku, trzyosiowa fasada i wykuszem przy elewacji bocznej. Następni właściciele m. in.: 2 połowa wieku XVII Jabska, Podgórski, 1704-43 Winklerowie (wówczas od Celnej trzykondygnacjowa, siedmioosiowa), przed 1752 Maciej Grabowski, podskarbi wielki koronny, 1752-73 - jezuici litewscy, przez których gruntownie przebudowana na konwikt, w związku z czym nazywana "klasztorkiem" (mylnie uważana za Dom Piotra Skargi, którego uczczono przed 1918 tablica nad portalem, nie zachowana do dziś); wówczas nadbudowana i ujednolicona elewacja boczna, zwieńczona trójkątnym szczytem nad oknami nowej klatki schodowej usytuowanej w trakcie drugim. Następnie w posiadaniu m. in. rodziny Barssów (Pawła, sekretarza królewskiego i Franciszka palestranta), po 1821-65 Tomasza Langnera i jego sukcesorów, 1876--78 Drożdżyńskich (Drożdżewskich), 1887-1915 Stanisława Kurczyńskiego. Podczas remontu fasady 1928 polichromię wykonał Leonard Pękalski; wówczas własność PolicyjnegoDomu Zdrowia, następnie od 1930 Stowarzyszenia Polski Dom Zdrowia. Po zniszczeniach 1944 zachowane piwnice, fragment ściany od strony kamienicy nr 4 i węgary portalu głównego. Odbudowana 1951-3 wg projektu Anny Boye-Guerquin, z odtworzeniem bryły i obu bezstylowych elewacji oraz nowo projektowanymi wnętrzami (z zachowaniem dawnego układu przyziemia) i elewacja tylna .Czterokondygnacjowa, trzytraktowa. Piwnice w większości gotyckie w. XV i XVI, dwutraktowe z podziałami wzdłużnymi, sklepione kolebkowo, ze schodami na rynek, okienkiem na ul. Celna w tylnym trakcie i wnękami w ścianie od nr 4; w pomieszczeniu narożnym ściany zewnętrzne i sklepienia nowożytne, zapewne 1626. W przyziemiu na osi wąska sień, sklepiona, jak i przyległe pomieszczenia, kolebka z lunetami. Fasada trzyosiowa, na jej osi portal z czerwonego piaskowca z boniowanymi węgrami w. XVII, archiwolta rekonstruowana, w nadświetlu krata w. XVIII (?) (pochodzą ca z innej kamienicy). Góra dekoracja sgraffitowa wykonana 1953 przez Hannę i Jacka Żuławskich, m.in. nad oknami II piętra głowa Piotra Skargi. W elewacji bocznej (łączącej się z elewacja boczna kamienicy ul. Brzozowa nr 5) przy narożniku na I p. zrekonstruowany wykusz wsparty na dwóch kamiennych kroksztynach, pokryty geometrycznym sgraffitem 1953. Dach trójspadowy.

Cytat z:
"Katalogu zabytków sztuki w Polsce". Tom XI. Część 1; Seria nowa "Miasto Warszawa". Część
1; "Stare Miasto" pod redakcja Jerzego Z. Łozińskiego i Andrzeja Rottermunda. Warszawa
1993 r. str. 258 - 259.